پرنده هوبره

انواع هوبره

در حدود ۳۲ نوع هوبره در دنیا وجود دارد، نسبت بزرگ آنان در قارهٔ آفریقا موجود است، که ۲۳ نوع در بر می گیرند. مشهورترین آنان (حُباره عربی) است بارنگ خاکی و خاکستری، اما <<حباره آسیوی>> (هوبره آسیوی) مایل به رنگ زرد وخاکی، و <<هوبره آفریقایی>> مایل به سیاه رنگ است. نر هوبره از ماده بزرگتر است، ودور گردنش از پر خاکستری پوشیده است، دو طرف گردنش با خط سیایی کشیده نمایان است. <<هوبره>> تکزیست وگاهی هم در مجموعات کوچکی زندگی می کند، أما هنگام تزاوج و جفت گیری و جفت جفت دیده می شوند. ودر مسافاتی تا حدود ۵ کیلومتر انتشار می یابند. در شب پرواز می کنند، نیاز زیادی به آب ندارند، اما در عصرها در مناطقی که آب وجود دارد مانند (آبدان ها) وغدیر، وحوضچه های آبی به وضوح دیده می شوند. دشتهای اطراف شهرستان بستک بویژه دشت <<صحرای خلوص>> در فصل بهار میزبان <<هوبره ها>> هستند و مردم از نزدیک می توانند با این پرنده زیبا آشنایی بیشتری بیدا کنند.

مشخصات کلی

هوبره

این پرنده از میش مرغ کوچکتر و از زنگوله بال بزرگت

ر است، از لحاظ ظاهری به بوقلمون ماده شباهت دارد، گردن و دم خرمائی رنگش دراز است، نر و ماده در تمام فصول از روی دسته پرهای سیاه و سفید بلندی که در طرفین گردن آنها آویزان است، کاکل کوتاه سیاه و سفید و چشم های درشت تشخیص داده می شوند .سطح پشتی این پرنده قهوه ای و خاکی کمرنگ، با خطوط مجدار فراوان، سطح شکمی آن سفید و ناحیه گلویش، خاکستری کمرنگ است . در پرواز پشت و پوشپرهای بال، به رنگ خاکی یکدست به نظر می آید، شاهپرهای سیاه بال دارای یک قسمت سفید رنگ در قاعده شاهپرهای نخستین می باشد ولی مقدار آن از سفیدی بالهای زنگوله بال و میش مرغ بسیار کمتر است . آهسته بال می زند، بالهایش دراز است . در پرنده های نر دو رشته پرهای زینتیlrm; سیاه و سفید در حاشیه گردن دارند lrm;کهlrm; سیاهیlrm; آنها در پشت گردن به خوبی مشخص است. زمینه پر و بالشان خاکی رنگ است lrm;که در زیر lrm;بالها کم و بیش سفید می شود. سر و تاجی با رگه های سیاه و سفید بر زمینه ای lrm;خاکی رنگlrm; دارند و بالای دمشان خاکستری lrm;با رگه های عرضی تیره تر استlrm;. نرهایlrm; نابالغ شبیه ماده به نظر می رسندlrm;، اما پرهای زینتیlrm; حاشیه گردن، أما در <<ماده ها>> کمتر است.lrm;

تغذیه

معمولاً از راه خوردن حشرات تغذیه می کند. در زمستان و تابستان <<هوبره ها>>، گیاهان کوچک، حشرات، قورباغه ها، کرم ها، خزندگان را می خورند. همچنین دانه های میوه های عقرب، ملخ نیز می خورند.

زیستگاه هوبره در ایران

این پرنده زیبا در بخشهای جنوبی استان یزد مثل شهرستان خاتم بسیار وجود دارد همچنین این پرنده در جنوب و جنوب شرقی ایران در بیابان های اطراف بندرعباس، لار.خنج و شمال و جنوب و جنوب شرق سیستان و بلوچستان یعنی اطراف روستاهای شهرستان کنارک ساکن شده و همچنین در مرکز ایران در صحرای ولدآباد و ابراهیم آباد در شرق تاکستان در جنوب قزوین هم دیده شده است. این پرنده نادر و کمیاب در مناطق شنی، تپه ماهورها، ریگزاهار و نواحی مرکزی با بوته های پراکنده، علف های کوتاه و حاشیه گندمزارها به سر می برد و این گونه آشیانه خود را بر روی زمین می سازد.

مرجع حیات وحش ایران

شکارهوبره در ایران

هوبره یکی از پرندگان نادر و ارزشمند حیات وحش کشور ایران است که به عنوان گونه ای حمایت شده مورد حفاظت قرار می گیرد و در مقیاس جهانی به عنوان گونه ای آسیب پذیر در فهرست قرمز IUCN به ثبت رسیده است، متأسفانه علاقه شیوخ عرب به شکار هوبره سبب شده است هر ساله در فصل پاییز و همچنین فصل بهار که فصل تخمگذاری و جوجه آوری هوبره تعدادی از افراد سودجو و فرصت طلب که در قالب باندهای حرفه ای از سوی عرب ها تطمیع می شوند، عمدتاً از استان های جنوبی به زیستگاه های هوبره در نقاط مختلف کشور گسیل شوند و اقدام به زنده گیری و صید هوبره کنند. شکار هوبره با استفاده از تله مخصوص انجام میگیرد که این روش مستلزم قطع بیشمار بوته ها و درختچه های مناطق خشک بیابانی است. درختچه های تاغ که تنها پوشش غالب این مناطق است و فواید بیشماری هم برای محیط زیست و هم برای مردم دارد از بین میروند.مرجع حیات وحش ایران

هوبره : پرنده اي محجوب و تماشايي

هوبره Houbara Bustard از خانواده Otididae پرنده اي بيابانگرد و خجالتي است و درجزاير قناري ، شمال آفريقا و جنوب غربي آسيا زندگي مي كند . البته رقابت براي بقا سبب شده است اين پرنده در آسيا خود به صورت گونه اي جداگانه بنام ( undulata Chlamydotis ) به شمار آيد . ( يكي از 22 گونه اي است كه فقط در نيمكره شرقي يافت مي شود ). هوبره يا آهوبره ، به مرغ بمب انداز معروف است و از لحاظ تركيب و شكل ظاهري تا حدودي به بوقلمون شباهت دارد . در ايران به صورت بومي و مهاجر ديده مي شود . هوبره يكي از صيدهاي تاريخي و باستاني ايران قلمداد مي شود . فردوسي طوسي در شاهنامه منظوم خود آنجا كه درباره شكار يلان و گردان و سپهسالاران دلير ايران سخن به ميان مي آورد از شكار آهوبره به وسيله رستم و گيو و گودرز ياد مي كند و جملگي اين پهلوانان تهمتن ، هوبره را به وسيله تير و كمان صيد مي كردند . اين پرنده در جنوب و جنوب شرقي در بيابانهاي اطراف بندرعباس و بيابان هاي لار ( لار و جنوب ) ساكن شده اند و همچنين در مركز ايران در صحراي ولدآباد و ابراهيم آباد در شرق تاكستان در جنوب قزوين هم ديده شده اند . اين پرنده بين 75-65 سانتيمتر طول و حدود 3-5/1 كيلو وزن دارد كه هم اندازه ميش مرغ ماده مي باشد ولي از لحاظ زنگوله بال ، بسيار بزرگتر و متفاوت با آن و از نظر شكل ظاهري شبيه بوقلمون است و طول بالهاي آن به 140 سانتيمتر مي رسد و به طور كلي با پرو بال قهوه اي رنگ ، زير تنه خاكستري سفيد با دسته پرهاي سياه و سفيد بلند كه از دو طرف گردن آويزان است و حالت دامن مانندي به آن مي دهد مشخص مي شوند و داراي نشان و رنگ و حالتي شبيه پوست پلنگ هستند . همچنين انتهاي شاهپرهاي بال سياه است . در زمستان سطح پشتي شاهپرهاي ثانويه سفيد مي شود . پرواز اين پرنده سنگين و آهسته است و درهنگام پرواز ابتدا به تندي راه مي رود و بعد پرواز مي كند و داراي دم نسبتا بلندي است . هوبره پرنده اي تماشايي است كه در هنگام پرواز پرهاي زيبايش تلوتلويي از رنگ سفيد و قهوه اي دارد.

تلاش برای انقراض هوبره ایرانی
هوبره پرنده ای در حال انقراض است و علاقه شیوخ عرب به این زیبای کویری ایران، قصه تازه ای نیست. تلاش ها برای پایان دادن به آن هم هرگز نتیجه بخش نبوده است. سماجت شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس و باز بودن مسیر برای ورود آنها به ایران درحدی بود که دولت قبل بخشی از منطقه حفاظت شده <<بهرام گور>> را در اختیار یک سرمایه گذار عرب برای پرورش این گونه نادر قرار داد که با سیلی از اعتراض ها رو به رو شد اما واگذاری مناطق حفاظت شده هم مسأله را حل نکرد و آن طور که <<نبوی>> خبر می دهد به تازگی و تنها در یک عملیات، مأموران محیط زیست موفق به کشف یک محموله با ۱۴۰شاهین و ۲۴۰ هوبره در چابهار شدند که قاچاقچیان قصد داشتند آنها را از طریق پاکستان به کشورهای عربی صادر کنند! همین مسأله هم به گفته او باعث شده سازمان حفاظت محیطthinsp;زیست با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز وارد گفت و گو شود تا راهکاری برای جلوگیری از صدور این پرنده نادر به کشورهای عربی اندیشیده شود!

او زنگ خطر انقراض حیات وحش کشور را هم به صدا در می آورد و اعلام می کند حیات وحش ایران، آخرین نفس های خود را می کشد. او براساس پرونده هایی که در دست دارد می گوید:<< فقط در یک مورد فردی در اسپانیا به یک شرکت داخلی در ایران ۵۰۰ میلیون تومان پول می دهد، نوع اسلحه ای را که می خواهد با آن شکار کند مشخص می کند، لباس استتار را خودش مشخص می کند و براحتی وارد مناطق حفاظت شده می شود. بعد وقتی از ایران خارج می شود، با درج یک عکس در سایت ها اعلام می کند که یک <<پلنگ>> را در منطقه حفاظت شده <<بمو>> شکار کرده است!>> او با اعتراض به آزادی چهار شکارچی عرب که به تازگی در کرمان دستگیر شده اند هم می گوید: <<چه کسی شرایط حضور آنها را در استان مهیا می کند؟ آیا شرکت خاصی وجود دارد؟ یا مسئولان استانی مجوز ها را صادر می کنند؟>> او بر افزایش جرایم شکار حیات وحش هم تأکید می کند و می گوید: <<پرنده ای که در ایران چند میلیون تومان قیمتthinsp;گذاری می شود وقتی به خارج از ایران می رود به قیمت بالا فروخته می شود. بنابراین جریمه دومیلیون تومانی نمی تواند شکارچی داخلی را از شکار آن منصرف کند.>> نبوی اعتقاد دارد باید میزان جرایم به اندازه قیمت واقعی یک پرنده در بازار خرید و فروش باشد که بازدارندگی آن حفظ شود!

آزادسازی مناطق حفاظت شده
ساخت و ساز در مناطق حفاظت شده در دولت قبل و آزادسازی آن به گفته نبوی یکی از دغدغه های او در ۱۴ ماه گذشته بود. او می گوید: <<به خاطر این دغدغه ها بارها تهدید شده ام. البته سودجویان به دنبال تطمیع من هم بوده اند که چک آنان را به دادستانی تحویل دادهthinsp;ام.>> او می پرسد چرا باید <<مسکن مهر>> در مناطق حفاظت شده ساخته شود که در تمام دنیا به عنوان ذخیره گاه برای نسل های آینده نگه داشته می شود. البته او سؤال های خبرنگار ما را بی پاسخ می گذارد که چه وسعتی از مناطق حفاظت شده قربانی ساخت مسکن مهر شده است؟ آیا سازمان حفاظت محیط زیست برنامه باز پس گیری این زمین ها را که براساس قانون به همه ملت تعلق دارند آغاز کرده است؟ نبوی درباره بخش های تصرف شده پناهگاه <<کلاه قاضی>> می گوید: <<وسعت این منطقه ۳۷۲۶ هکتار بوده که بررسی های سازمان نشان می دهد به ۳۳۱۴ هکتار کاهش یافته است.>>

به گفته او ۲۶۰ هکتار این منطقه، براساس مصوبه کمیسیون زیربنایی دولت کم شده تا در اختیار طرح های گردشگری قرار بگیرد. او باز پس گیری این وسعت را از برنامه های آتی سازمان حافظت محیط زیست اعلام می کند.

نبوی یکی از ابزارهای دریاخواری در سواحل جنوب و شمال کشور که به سرعت در حال گسترش است را همین مصوبه های دولتی در گذشته می داند. نبوی در نهایت مردم ایران را به چالش <<ارائه ناهنجاری های زیست محیطی از طرف مردم>> دعوت می کند تا با تماس با شماره ۱۵۴۰ معضلات و تهدیدهای محیط زیستی کشور را به سازمان محیط زیست گزارش دهند.
*روزنامه ایران

شناسايي جنسيت و توليد مثل

هوبره ماده كوچكتر از نر است و زير تنه خاكستري پررنگ تري دارد . اين پرنده چشمان زرد و درشت دارد و در هنگام قوز كردن ، هماهنگي كامل با محل شنزار محيط خود پيدا مي كند . هوبره كمي بزرگتر و رنگ پريده تر از گونه Macqueen است . در هنگام جفتگيري ، نرها روش عجيبي در جذب ماده دارند . آنها كوركورانه با گامهاي بلند راه مي روند و پرهاي طوق گردن و كاكل سرشان را به هوا بلند كرده و براي ماده نمايش مي دهند . ماده اين پرنده 4-2 تخم روي زمين مي گذارد . هوبره و گونه آسيايي آن جزء پرنده هاي بي صدا ( بسيار آرام ) هستند .

تغذيه و زيستگاه

اين پرنده هنگام راه رفتن در بيابان از دانه ها و غله ها ، جوانه ها ، حشرات ، كرمها ، حلزون ها و خزندگان كوچك مثل مارمولك ها ، بزمجه هاي كوچك و انواع حشرات مثل سوسك و غيره كه در كويرها يافت مي شوند تغذيه مي كند و به بهترين وجهي با زندگي در محيط بيابان سازگار است و به خوردن " شور" كه علف خودروي وحشي مخصوص اين مناطق مي باشد بسيار علاقه دارد. ندرتا آب مي نوشد و بيشتر آب بدنش را از غذايي كه مي خورد بدست مي آورد . زيستگاه اين پرنده در مناطق شني و تپه ماهورهاي ريگزار ، بيابان ها و نواحي كويري و نيمه كويري آزاد و حفاظت شده مركزي ، شمال شرقي و جنوب كشور ( ناي بند ، بهرام گور ، هرمد ، ميانكاله و توران ...) با بوته هاي پراكنده يا علفهاي كوتاه و حاشيه گندم زارها است و رنگ او از هر لحاظ با رنگ خاك مشابهت دارد. روي زمين آشيانه مي سازد و در هواي گرم تابستان و نيمروز در پناه بوته اي به اصطلاح جفت مي كند و كمتر به چشم مي آيد به همين جهت ديدن آن در چنان شرايطي بسيار مشكل است ولي وقتي كمي باد مي وزد چه صبح و چه عصر براي يافتن طعمه و نوشيدن آب حركت مي كند و در اين وضع از فاصله دور كاملا ديده مي شود . بعلت مزاحمت انسان ، شكار زياد و تله گذاري بيش از اندازه ، در مناطقي كه موجودند جمعيت آنها رو به كاهش است و سبب مهاجرتشان به نواحي ديگر شده است .

وضعيت حفاظت

از گونه هايي است كه بعلت شكاري بي رويه در خطر انقراض قرار دارد و تخريب زيستگاههاي آن نيز مزيد بر علت است و اين پرنده را در زمره پرندگان قابل حمايت قرار داده است همچنين به سبب علاقه شيوخ عرب به شكار آنها به وسيله شاهين و بالابان ، جمعيت آنها كاهش زيادي پيدا كرده است بنابراين بايد برنامه ريزي دقيقي در جهت حفاظت و نگهداري آن شده و از هر گونه شكار و صيدش جلوگيري شود.(http://www.irandeserts.com)

به رغم كمیاب بودن هوبره در كشور، خوشبختانه جمعیت های بالایی از آن در زیستگاه های مختلف حاشیه كویر به ویژه منطقه عباس آباد یافت می شود. در حال حاضر سراسر دشت ها،كوهپایه ها، قیچ زارها و تاغ زارهای منطقه زیستگاه اصلی و بسیار مناسب هوبره می باشد.

جوجه آوری هوبره در اغلب زیستگاه های منطقه به ثبت رسیده و دشت عباس آباد و زیستگاه های محدوده کوه های کشکی ،چفت و تاغزارهای جن از بهترین و غنی ترین زیستگاه های جوجه آوری و دائمی هوبره می باشد. شایان ذكر است فراوانی هوبره در زیستگاه های بیابانی استان اصفهان به ویژه در حوزه نایین و اردستان همواره مورد توجه قاچاقچیان پرنده و سودجویان واقع شده كه با اتخاذ تمهیدات لازم از سوی محیط زیست مشكل تا حدودزیادی كاهش پیدا كرده است. در مجموع زیستگاه های مذكور بعنوان ذخیره گاه هوبره از اهمیت بسیار بالایی در سطح ملی و از ظرفیت های ارزشمندی برای سرمایه گذاری های بین المللی و توسعه پایدار برخوردار است.

هوبره - پناهگاه حیات وحش عباس آباد

به استناد مطالعات گسترده و كاملاً علمی صورت گرفته در پناهگاه حیات وحش عباس آباد و زیستگاه های پیرامونی جمعیت های زمستانه هوبره فراوان و كم نظیر بوده و جمعیت های دائمی و جوجه آور هوبره در این منطقه و در كشور استثنایی و منحصر بفرد است به طوریكه در اوج تابستان هم می توان دسته های تا 65 قطعه را در اطراف مزارع حاشیه ریگ جن و شمال غرب عباس آباد مشاهده نمود. در اطراف مزارع منطقه چوپانان در شمال غرب منطقه عباس آباد در اوج زمستان هوبره تا دسته های 130 قطعه ای هم قابل مشاهده است كه خود به دلیل شرایط و مطلوبیت زیستگاهی حساس و منحصر به فرد این منطقه برای هوبره و پویایی جمعیت آن است.

این پرنده زیبا به عنوان گونه ای حمایت شده مورد حفاظت قرار می گیرد و در مقیاس جهانی به عنوان گونه ای آسیب پذیر در فهرست قرمز IUCN به ثبت رسیده است.