قارچ کوهی وخواص آن

(آق دمبلاق) هکل زمینی

قارچ کوهی

قارچ های دنبلان معمولاً دسته دسته در عمق 30 سانتیمتری در خاک و نزدیک به ریشه های گیاهان و درخت ها می رویند.

کاشت آنها نتیجه مفید نداده است، ولی به حالت طبیعی در بسیاری از زمین های معتدل دیده می شوند و آنها را به وسیله سگ یا خوک پیدا می کنند.

دو نوع سیاه و سفید این قارچ گران قیمت ترین قارچ های دنبلان زیرزمینی هستند.

بیشترین میزان مصرف قارچ دنبلان در رستوران ها، صنایع غذایی، تهیهٔ انواع سس ها و روغن های معطر و نیز داروسازی است.

قارچ دنبلان به صورت همزیستی با ریشه های درختان جنگلی به وجود می آید و در سطح تجاری در آزمایشگاه ها اقدام به تولید نهال آلوده به میسلیوم های قارچ دنبلان می کنند و بعد کشت درختان را در زمین انجام می دهند.

اندازه قارچ دنبلان از یک فندق تا اندازه یک پرتقال است و شکلی شبیه سیب زمینی دارد.

کشت و کار این قارچ ها در زمین هایی که بکر می باشد هم موجب در آمدزایی افراد بومی می شود و هم طبیعت دچار دست خوردگی نمی شود.

گونه ای از نادرترین قارچ های دنبلان کوهی جهان در برخی از مراتع شهرستان طارم استان زنجان شناسایی و در دانشگاه زنجان بررسی شده است.

قارچ دنبلان کوهی با گیاهان مرتعی هم زیستی دارد و در سال های پر باران و فصل پاییز و نیز از اول اسفند تا نیمه اول فروردین در مراتع شهرستان طارم رشد می کند.

بیش از 15 نوع پروتئین در این قارچ ها شناسایی شده است.

هکل جمع آوری شده توسط آقای معصومی در منطقه بند ریگ فراشبتد

بسیاری از مردم، از رفتن به جنگل و کندن قارچ برای خوردن لذت می برند، اما شناخت نوع قارچ می تواند مسئله مهمی باشد.

بیش از 38 هزار نوع قارچ وجود دارد که بعضی از آنها سمی اند و بعضی از آنها قابل خوردن می باشند. رنگ، شکل و اندازه ی قارچ ها می تواند خیلی متنوع و مختلف باشد.

این مسئله خیلی مهم است که بتوانید به طور صحیح، قارچ کنده شده را بشناسید تا از خوردن نوع سمی آن دوری نمایید.

فراعنه ی مصر، قارچ را یک خوراکی لذیذ می دانستند و یونانی ها اعتقاد داشتند که قارچ برای جنگاوران در صحنه نبرد، تولید قدرت می کند. رومی ها نیز قارچ را به عنوان یک هدیه از جانب خدا برمی شمردند و آن را فقط در روزهای عید استفاده می کردند. چینی ها از آن به عنوان یک گنج غذایی سالم مصرف می کردند.

امروزه از قارچ ها به خاطر طعم و بافت شان در تهیه غذاها استفاده می کنند. آنها می توانند طعم خودشان را به غذاها بدهند، یا طعم مواد دیگر را به خودشان بگیرند. طعم آنها معمولا در طول پخت افزایش پیدا می کند و شکل شان هم با روش های معمول آشپزی مثل سرخ کردن و خرد کردن حفظ می شود.

قارچ را معمولا به سوپ ،سالاد و ساندویچ اضافه می کنند، یا از آن به عنوان پیش غذا استفاده می نمایند. قارچ ها، شکل زیبایی به غذاها می دهند.

قارچ ها به دو دسته ی وحشی و پرورشی تقسیم می شوند. بعضی از آنها اثرات مفیدی در سلامتی انسان دارند، مثل رقیق کردن خون، جلوگیری از ایجاد و رشد تومورهای سرطانی.

قارچ ها 80 تا 90 درصد، آب دارند و خیلی کم کالری هستند. آنها مقدار کمی چربی وسدیم(نمک) و 8 تا 10 درصد فیبر دارند و یک خوراکی ایده آل برای افرادی هستند که می خواهند وزن وفشار خونشان را کنترل کنند.

مواد مغذی موجود در 100 گرم قارچ خام:

قارچ، منبع خوب آهن:

در هر 100 گرم قارچ، حدود یک میلی گرمآهنوجود دارد.

برعکس خیلی از مواد غذایی گیاهی، قارچ دارای فیتات نیست. فیتات جذب آهن و بعضی مواد معدنی را در بدن کاهش می دهد. بنابراین آهن موجود در قارچ به سرعت جذب می شود.

قارچ منبع خوب پتاسیم و مس:

قارچ یک منبع عالیپتاسیممی باشد که این ماده به کاهش فشار خون کمک می کند و خطرسکته قلبیرا پایین می آورد. به طور متوسط قارچ portabella (تصویر مجاور) حتی از یک عددموزو یا یک لیوان آبپرتقالهم بیشتر پتاسیم دارد.

یک واحد قارچ که شامل 5 عدد متوسط می باشد، حدود 20 تا 40 درصد نیاز بدن بهمسرا تأمین می کند و اگر به طور مرتب خورده شود، به کاهش فشار خون کمک کرده و عملکرد سیستم ایمنی بدن را بهبود می بخشد.

قارچ منبع غنی از سلنیوم:

سلنیوم آنتی اکسیدانی است که باویتامین Eکار می کند و از سلول ها در برابر صدمات رادیکال های آزاد محافظت می نماید. مطالعات نشان داده است افرادی که دو برابر مقدار توصیه شده در روزسلنیوممصرف کرده اند، خطرسرطان پروستاتدر آنها تا 65 درصد کاهش یافته است.

یک مطالعه بر روی افراد مسن نشان داد، مردانی که مقدار سلنیوم خون شان کم است، در مقایسه با آنهایی که سطح سلنیوم خون بالایی دارند، 4 تا 5 برابر بیشتر در معرض سرطان پروستات قرار دارند.

خواص درمانی قارچ ها:

طی قرن ها از انواع قارچ در تهیه داروهای سنتی شرقی برای درمان انواع بیماری ها استفاده می شده است.

به عنوان مثال در ژاپن و چین از قارچ shiitake (تصویر مجاور) برای جلوگیری ازبیماری های قلبی، ایجاد مقاومت در برابر ویروس ها و بیماری ها، درمانخستگی،سرماخوردگیوآنفلوانزااستفاده می شود.

یک نوع از عصاره ی این قارچ، از سیستم ایمنی بدن در مقابل عفونت ها محافظت می کند و فعالیت ضد توموری هم نشان می دهد.

تقویت سیستم ایمنی بدن:

تعدادی از قارچ ها از خانواده poly poraccae در پزشکی بسیار کاربرد دارد.

از این میان در مورد قارچ maiitake تحقیقات وسیعی در غرب انجام شده است. عصاره این قارچ، با افزایش فعالیت گلبول های سفید، سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند تا به ویروس ها و باکتری های مهاجم حمله کند.

سرطان:

بیشترین نوع قارچی که در آمریکا استفاده می شود، قارچ دکمه ای سفید (تصویر مجاور) است.

قارچ دکمه ای به دو شکل دیگر هم وجود دارد: Crimini یا قارچ های قهوه ای با طعم خاکی تر و بافت سفت تر، و قارچ های portabella با چتر بزرگ تر که مزه گوشتی دارند.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که قارچ های دکمه ای سفید می توانند احتمال خطرسرطان سینهو سرطان پروستات را کاهش دهند.

عصاره ی قارچ دکمه ای سفید می تواند باعث کاهش تکثیر سلولی در سلول های سرطانی و اندازه تومورها نیز شود.

این اثرات محافظتی می تواند با مصرف 100 گرم قارچ در روز دیده شود.

چگونه قارچ را انتخاب و نگهداری کنیم؟

قارچ هایی را که سالم هستند و صدمه ندیده اند (اوایل باز شدن چترشان می باشند)، بخرید.

با قرار دادن قارچ ها در پاکت کاغذی می توانید تا یک هفته آنها را سالم نگه دارید.

قارچ ها را باید ابتدا به آرامی تمیز کرد و سپس شست. قارچ های پرورشی ممکن است خام هم خورده شوند، اما بیشتر قارچ ها را بایستی به شکل پخته مصرف کرد.

از قارچ ها به صورت تازه، کنسرو شده، خشک شده و فریز شده استفاده می شود.

نکته قابل توجه اینکه:قارچ های وحشی را از اماکن قابل اطمینان خریداری کنید، زیرا بعضی از قارچ های وحشی، سمی اند و

می توانند به سلامت قلب، کلیه و کبد صدمه بزنند و حتی کشنده باشند.

قارچ زمینی(هکل)

(آق دمبلاق) هکل زمینی

قزل دنبلاق توسط آقای معصومی در باچون

قزل دنبلاق

قاسنی

.

باریجه گیاهی است که در نواحی کوهستانی و ارتفاعات بالای 2 هزارمتر می روید.

باریجه، بالیجه یا بالنبو، گیاهی از خانواده چتریان است. این گیاه در نوع اشکی تا 5 درصد و در نوع عسلی تا 30 درصد اسانس دارد. نام فارسی آن باریجه، اشق، بارزد، بیرزد یا قاسنی است و در زبان عربی به نام قنه شناخته می شود.

به نقل از ایسنا، باریجه را انگلیسی ها و فرانسوی ها "گالبانوم" و آلمانی ها "گالبانوم" یا "گالبان" می گویند.

شیره باریجه در اواخر خرداد ماه به مدت 2 ماه بر حسب شرایط اقلیمی برداشت می شود، اضافه کرد: باریجه گیاهی "مونوکارپیک" است، یعنی تنها یک بار گل می دهد. در چند سال اول رویش، برگهایی طوقه ای تولید می کند و در سال آخر رویش به ساقه می رود و گل و میوه تولید می کند. گل های آن زرد رنگ و به صورت چتر مرکب است. از تمام اندام های گیاه بوی تند و مخصوصی به استشمام می رسد و ریشه ی آن در زمین مانند چغندر قند و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است.

با بریدن لایه ای نازک از این ریشه، مایعی صمغ مانند به رنگ شیر بیرون می زند که در اثر گذشت زمان که در اصطلاح <<مدار>> خوانده می شود که به زرد و سپس قرمز تغییر رنگ می دهد.

شیره ی گیاه که پس از برداشتن لایه ی نازک بیرون زده است و با گذشت چند روز رنگ آن به زرد و سرخ تغییر کرده با وسیله ای به نام <<کارد>> که ملاقه مانند و بادسته ی چوبی کوتاه است، از روی بدنه ی ریشه برداشته شده و باز لایه ای دیگر بریده می شود. پس از چند روز شیره ی آن بیرون آمده، تغییر رنگ داده و عمل گرفتن آن از سر گرفته می شود. بریدن ها و گرفتن ها تا جایی که در ریشه ی گیاه شیر باشد، ادامه می یابد.همچنین صمغ آن بویی خوش دارد و آتش زاست.

باریجه برای استعمال داخلی برای درمان بیماری های برونشیت مزمن، آسم، ناراحتی های قفسه سینه و درمان آنفولانزا و برای استعمال خارجی به عنوان ضماد برای تورم معده و جراحت ها استفاده می شود

قاسنی


باریجه، کما یا قاسنی (Ferula gummosa) گیاهی خودرو از خانواده چتریان می*باشد. از شیره ریشه آن ماده*ای معطر گرفته می*شود که در زبان*های اروپایی galbanum خوانده می*شود وکاربرد دارویی دارد.

در کتب قدیم با نام <<انجدان>> و در زبان سریانی <<انگدان اوگاما>> خوانده می*شد. گیاهی جدا

گلبرگ و شامل ۱۵۰ جنس و در حدود ۳۰۰۰۰ گونه می*باشند. باریجه گیاهی پایا با ساقه ضخیم به ارتفاع ۱ تا ۲ متر و برگ*هایی به رنگ سبز مایل به خاکستری و پوشیده از تار به طول ۳۰ سانتیمتر بوده، رشد گیاه بصورت روزت بوده و از سن پنج سالگی به بعد با ایجاد ساقه گل دهنده به مرحله زایشی وارد می*گردد. گیاه باریجه در طول عمر تنها یک بار به گل نشسته و بذر می*دهدو پس از آن از بین می*رود. گل*های آن زرد و مجتمع به صورت چترهای مرکب و عموماً به صورت

دستجات فراهم در قسمت*های فوقانی ساقه ظاهر می*گردد. میوه بیضی شکل و دراز به طول

۲/۱۲ تا ۲/۱۵ میلیمتر و عرض ۸/۵ تا ۸/۶ میلیمتر می*باشد که کناره آن باریک*تر از نصف قسمت محتوای دانه می*باشد.

این گیاه در مناطق کوهستانی مرکزی و شمال شرق ایران می*روید. عمده رویشگاههای گیاه در استانهای خراسان ، اصفهان ، تهران ، مازندران ، مرکزی و زنجان و در روستای ونونان می باشد .

ریشهٔ آن در زمین مانند چغندر قند و به رنگ قهوه*ای مایل به سیاه است. با بریدن لایه ای نازک ازاین ریشه مایعی صمغ مانند به رنگ شیر بیرون می زند. شیرابه ای که در اثر خراشهای طبیعی یا مصنوعی از ریشه ، ساقه ، برگ و میوه گیاه تراوش می شود اصطلاحا" گالبانوم" گویند. صمغ حاصل از گیاه ، جز فرآورده های فرعی مرتع بوده و بعنوان یکی از مهم ترین گیاهان دارویی -صنعتی صادراتی کشور محسوب می شود.

بدلیل کیفیت و مرغوبیت بسیار بالای باریجه ایران نسبت به سایر ممالک حوضه مدیترانه ، سالیانه بیش از دهها تن صمغ ، به شکل خام از کشور صادر و فرآورده های حاصل از آن با چندین برابر قیمت به کشور سرازیر می شود یکی از رویشگاههای با اهمیت باریجه ، حوضه های آبخیز جنوب و غرب

کاشان که براساس آمار سال ۱۳۷۱ ، بیش از یک ششم باریجه صادراتی کشور(حدود یازده تن را بخود اختصاص داده است.

. شیرهٔ گیاه که پس از برداشتن لایهٔ نازک برون زده*است و با گذشت چند روز رنگ آن به زرد و سرخ تغییر کرده با وسیله*ای به نام <<کارد>> که ملاقه مانند و بادستهٔ چوبی کوتاه است از روی بدنه ریشه برداشته شده و باز با ببری لایه*ای دیگر بریده می*شود. پس از چند روز شیرهٔ بیرون آمده تغییر رنگ داده عمل گرفتن آن از سر گرفته می*شود. بریدن*ها و گرفتن*ها تا جایی که در ریشهٔ گیاه شیر باشد ادامه میابد. فصل انجام این کار از اواخر بهار تا پایان تابستان است. نام محلی آن در زبان مردم اقلیدفارس و بیدک وآباده فارس، قاسنی (بر وزن کاسنی) است. و به کسانی که شغل باریجه*گیری دارند قاسنی*زن گفته می*شود. صمغ آن بویی خوش دارد و آتش گیر است.



موارد استعمال:

از باریجه بیشتر به عنوان طعم*دهنده در محصولات غذائی مانند نوشابه*های غیرالکلی و فرآورده*های گوشتی و یا معطرکننده و تثبیت*کنندۀ عطرها در فرآورده*های آرایشی مورد مصرف قرار می*گیرد. ازباریجه در گذشته همراه با آنغوزه در ناراحتی*های عصبی استفاده می*شده است . بنابر اعتقاددامداران مصرف بوتۀ باریجه بوسیله حیوانات اهلی در تولید شیر آنها مؤثر است. لذا در مناطقی که دامداران از نظر تأمین علوفه رمستانه در مضیقه می*باشند می*توان اجازۀ جمع*آوری ساقه*های خشک شده را پس از ریزش بذرهای تولیدی به آنها داد.



موارد استعمال در گذشته:

در طب گذشته، باریجه در اختلالات مقتضی در درمان تنگی نفس و سرفۀ مزمن مصرف می شده ا ست . باریجه اثر نیروبخش، ضد نزله و ضد تشنج دارد ولی امروزه، استفاده از آن در طب داخلی به فراموشی سپرده شده است.



خواص باریجه:

1. طبع آن خیلی گرم و خشک است.

2. جهت خردکردن سنگ مثانه و کلیه این صمغ را با عسل مخلوط کرده میل شود.

3. برای خارج کردن جنین مرده و مشیمه صمغ را با سرکه و مرمکی رقیق کرده میل کنید.